Często zadawane pytania do konkursu- Poddziałanie VIII.2.1 (1/2016) - Regionalny Program Operacyjny WUP Łódź


Często zadawane pytania do konkursu - Poddziałanie VIII.2.1 (1/2016)

Efektywność zatrudnieniowa

Jaki wskaźnik efektywności zatrudnieniowej będzie obowiązywał dla osoby po 50 r.ż. będącej jednocześnie kobietą i os. z niskimi kwalifikacjami?

Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju nr DZF.I.8510.33.2015.SK.2 z 10 września 2015 r. w przypadku gdy wnioskodawca nie sprofilował projektu na konkretne grupy docelowe, należy mierzyć efektywność zatrudnieniową dla wszystkich grup, które wystąpią w projekcie. Jednocześnie, jeżeli uczestnik wpisuje się w wiele kategorii (np. posiada cechę osoby z niepełnosprawnością oraz osoby długotrwale bezrobotnej) wówczas tą samą osobę wlicza się przy pomiarze efektywności zatrudnieniowej dla wszystkich kategorii, w które się wpisuje.    

W projekcie przewidziano wskaźniki efektywności zatrudnieniowej, na jaki okres oraz na jaki wymiar etatu musi być zatrudniony uczestnik projektu po otrzymaniu wsparcia aby spełnić wskaźniki?

Zgodnie z treścią Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014 - 2020, zatrudnienie to podjęcie pracy w oparciu o:
  • stosunek pracy (regulowany w szczególności ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z późn. zm.)),
  • stosunek cywilnoprawny (regulowany ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.)),
  • podjęcie działalności gospodarczej (regulowane w szczególności ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.)).
Okres zatrudnienia liczony do kryterium efektywności zatrudnieniowej po zakończeniu udziału uczestnika w projekcie oraz wymagane dokumenty są uzależnione od wymienionych form zatrudnienia i przedstawiają się następująco:
  1. Kryterium efektywności zatrudnieniowej w przypadku stosunku pracy należy uznać za spełnione jeżeli uczestnik projektu zostanie zatrudniony na nieprzerwany okres (tj. okres zatrudnienia musi być ciągły, bez przerw – wyjątek stanowią dni świąteczne, które nie są traktowane jako przerwy w zatrudnieniu) co najmniej trzech miesięcy, przynajmniej na ½ etatu. Istotna jest data rozpoczęcia pracy wskazana w dokumencie stanowiącym podstawę nawiązania stosunku pracy. Tym samym, co do zasady powinna to być jedna umowa (lub inny dokument będący podstawą nawiązania stosunku pracy) zawarta w związku z nawiązaniem stosunku pracy na minimum trzy miesiące i przynajmniej na ½ etatu. Niemniej, dopuszcza się również sytuacje, w których uczestnik udokumentuje fakt podjęcia pracy na podstawie kilku umów (lub innych dokumentów stanowiących podstawę do nawiązania stosunku pracy), pod warunkiem potwierdzenia zatrudnienia na łączny okres trzech miesięcy (do tego okresu nie należy wliczać ewentualnych przerw w zatrudnieniu) i zachowania minimalnego wymiaru etatu w wysokości ½ dla każdej umowy.
  2. W przypadku, gdy uczestnik projektu rozpoczął realizację zadań na podstawie umowy cywilnoprawnej, warunkiem uwzględnienia takiej osoby w liczbie uczestników projektu, którzy podjęli pracę po zakończeniu wsparcia jest spełnienie dwóch przesłanek:
    i. umowa cywilnoprawna jest zawarta na minimum trzy miesiące oraz
    ii. wartość umowy jest równa lub wyższa od trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
    W przypadku umowy o dzieło, w której nie określono czasu trwania umowy, wartość umowy musi być równa lub wyższa od trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
  3. Warunkiem uwzględnienia uczestnika projektu, który po zakończeniu udziału w projekcie podjął działalność gospodarczą, w liczbie osób pracujących jest dostarczenie dokumentu potwierdzającego fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez okres minimum trzech miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie (np. dowód opłacenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne lub zaświadczenie wydane przez upoważniony organ – np. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Urząd Skarbowy, urząd miasta lub gminy). Dostarczenie dokumentu potwierdzającego sam fakt założenia działalności gospodarczej jest niewystarczające. W przypadku podjęcia pracy poprzez założenie działalności gospodarczej, do potwierdzenia minimalnego okresu zatrudnienia, jako datę początkową należy brać pod uwagę datę rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej (zgodnie z aktualnym wpisem do ewidencji działalności gospodarczej CEIDG lub KRS), nie zaś sam moment dokonania rejestracji firmy.
Jednocześnie przypominamy, że wszelkie kwestie dotyczące sposobu i metodologii mierzenia kryterium efektywności zatrudnieniowej w projekcie zostały szczegółowo omówione w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014 - 2020 (podrozdział 3.2, str. 12-15).
 

Formy wsparcia

Czy jeśli uczestnik będzie odbywał staż w organizacji pozarządowej, która prowadzi działalność gospodarczą, to będzie to traktowane jako wolontariat i wtedy uczestnik nie otrzyma stypendium?

Jeżeli organizacja pozarządowa prowadzi działalność gospodarczą na zasadach określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i chce przyjąć uczestnika projektu na staż do wykonywania zadań, które realizuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej to wówczas taką formę wsparcia należy traktować jako staż, który powinien spełnić wszystkie wymagania określone w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków EFS w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020.  W związku z powyższym, w opisanym przypadku, stażyście przysługuje stypendium stażowe.

Czy w trakcie stażu można wysłać jeszcze uczestnika na kurs uzupełniający już posiadane kwalifikacje, dostosowany do potrzeb pracodawcy?

W trakcie stażu można skierować uczestnika na kurs uzupełniający dostosowany do potrzeb konkretnego pracodawcy (udział w szkoleniu przerywa wówczas okres realizacji stażu, który należy kontynuować po zakończeniu szkolenia).
Należy przy tym pamiętać, że szkolenia powinny być zgodne ze standardami opisanymi w Załączniku nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych"; m.in. ich efektem musi być uzyskanie kwalifikacji lub nabycie kompetencji potwierdzonych odpowiednim dokumentem.

Czy możliwa jest w ramach projektu realizacja szeroko rozumianego wsparcia indywidualnego tj. psychologa, prawnika, fizjoterapeuty itp.?

Zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu Nr RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16 wymienione  usługi wsparcia indywidualnego nie wpisują się w żaden z kwalifikowalnych typów projektów możliwych do realizacji. Obligatoryjną formą wsparcia są instrumenty i usługi rynku pracy służące indywidualizacji wsparcia oraz pomocy w zakresie określenia ścieżki zawodowej. W ich ramach można przewidzieć poradnictwo zawodowe tj. opiekę doradcy zawodowego pomagającego uczestnikom np. w opracowaniu ścieżki wsparcia, monitorującego jej przebieg czy współpracującego np. z opiekunem stażu. Zwracamy jednocześnie uwagę, że w przypadku gdy wśród grupy docelowej zostanie zidentyfikowana konieczność wdrożenia wymienionych przez Panią usług, to należałoby rozważyć realizację projektu w ramach działań Osi Priorytetowej IX RPO WŁ na lata 2014-2020, które skupiają się głównie na aktywizacji społeczno-zawodowej z wykorzystaniem instrumentów aktywizacji społecznej, edukacyjnej czy zawodowej.
 

Czy jedną z form wsparcia moga być warsztaty psychologiczne?

W ramach projektu możliwe jest przeprowadzenie warsztatów psychologicznych pod warunkiem, że wpisywać się one będą w poradnictwo zawodowe (a więc typ projektu 1 a) ii z punktu 2.6 Regulaminu konkursu Nr RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16).Należy pamiętać (i uwzględnić w treści wniosku), że warsztaty powinny być zgodne ze zdiagnozowanymi potrzebami i potencjałem uczestnika projektu (zasadność ich realizacji powinna wynikać m.in. z Indywidualnego Planu Działania opracowanego na etapie identyfikacji potrzeb uczestnika) oraz zdiagnozowanymi potrzebami na rynku pracy.
 

Czy w ramach konkursu możliwe jest realizowanie dla os. dorosłych kursów komputerowych prowadzących do nabycia takich kwalifikacji lub kompetencji, które pozwolą na wykonywanie danego zawodu, kończące się uzyskaniem certyfikatu zewnętrznego potwierdzającego nabycie kwalifikacji, ale nie odnoszące się wprost do nazwy zawodu np. aby być Administratorem stron internetowych?

Co do zasady zaproponowane przez Pana rozwiązanie, jest dopuszczalne. Wnioskodawca może zaplanować kursy komputerowe prowadzące do nabycia kwalifikacji lub kompetencji, które nie muszą wprost odnosić do nazwy danego zawodu. Jednakże wnioskodawca planując szkolenia, kursy powinien mieć na uwadze następujące istotne kwestie:
  • forma wsparcia powinna być zgodna ze zdiagnozowanymi potrzebami i potencjałem uczestnika projektu (m.in. wynikać z Indywidualnego Planu Działania opracowanego na etapie identyfikacji potrzeb uczestnika) oraz zdiagnozowanymi potrzebami rynku pracy;
  • nabycie określonych kwalifikacji, kompetencji jest uzasadnione zaplanowanymi w projekcie formami wsparcia służącymi zdobyciu doświadczenia zawodowego (np. z uwagi na obowiązki wykonywane na konkretnym stanowisku stażowym);
  • efektem każdego szkolenia powinno być nabycie kwalifikacji zawodowych lub nabycie kompetencji w rozumieniu Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020;
  • szkolenia są realizowane przez instytucje posiadające wpis do Rejestru Instytucji Szkoleniowych.
Wnioskodawca planując wsparcie w projekcie powinien mieć na uwadze, że projekty składane w odpowiedzi na konkurs nr RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16 powinny przyczyniać się do realizacji celu szczegółowego PI 8i: Wzrost zatrudnienia osób bezrobotnych, biernych zawodowo i poszukujących pracy.
Jednocześnie zwracamy uwagę na to, że grupa docelowa objęta wsparciem musi spełniać określone w Regulaminie konkursu  wymagania, by móc uznać ją za kwalifikowalną. W ramach przedmiotowego konkursu wsparciem mogą być objęte tylko poniższe grupy docelowe:
osoby po 29. roku życia pozostające bez pracy (bezrobotne, poszukujące pracy i bierne zawodowo), które znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, tj.:
  1. osoby po 50. roku życia,
  2. osoby długotrwale bezrobotne,
  3. kobiety,
  4. osoby z niepełnosprawnościami,
  5. osoby o niskich kwalifikacjach.
Natomiast zawarty w pytaniu zapis dotyczący grupy docelowej nie jest na tyle precyzyjny by móc uznać ją za kwalifikowalną.

Co zawiera określona z zał. Nr 7 w tabeli stawka za szkolenie 1 osoby? Czy w ramach stawki uwzględniony jest egzamin potwierdzający nabycie kwalifikacji / kompetencji?

Zgodnie z Wymaganiami dotyczącymi standardu oraz cen rynkowych w ramach konkursu, stanowiącymi Załącznik nr 7 do Regulaminu konkursu, zarówno koszt egzaminu potwierdzającego nabycie kwalifikacji/kompetencji, jak i koszt cateringu mieszczą się w stawce przewidzianej na szkolenie jednej osoby. Jednocześnie dopuszczalne są odstępstwa w zakresie wysokości kosztów realizacji poszczególnych szkoleń pod warunkiem ich należytego uzasadnienia.Należy jednak pamiętać, że proponowane ceny nie mogą być wyższe niż na rynku komercyjnym.
 

Zgodnie z zapisami zamieszczonymi w Regulaminie konkursu, każdy UP obligatoryjnie musi zostać objęty wsparciem służącym zdobyciu doświadczenia zawodowego w formie staży, praktyk zawodowych lub subsydiowanego zatrudnienia (szczegółowe kryterium dostępu nr 6). Czy powyższe kryterium zostanie spełnione, jeśli wszyscy UP zostaną objęci stażami zawodowymi?

W Regulaminie konkursu  wskazano, iż jednym ze szczegółowych kryteriów dostępu jest kryterium numer 6: „Projekt prowadzi do zdobycia doświadczenia zawodowego" – zgodnie z niniejszym wymogiem każdy uczestnik projektu obligatoryjnie powinien być objęty instrumentami i usługami rynku pracy służącymi zdobyciu doświadczenia zawodowego w formie: stażu lub praktyk zawodowych lub subsydiowanego zatrudnienia. W związku z powyższym jeżeli wszystkim uczestnikom projektu zostanie zapewnione  wsparcie w formie stażu (który powinien spełniać wymagania określone w dokumencie Polskie Ramy Jakości Staży i Praktyk - załącznik nr 12 do Regulaminu konkursu , kryterium dostępu numer 6 należy uznać w takim przypadku spełnione.

Barierą uczestnictwa w projekcie dla części osób może być konieczność pełnienia obowiązków opiekuńczych. Czy w takim przypadku koszt opieki nad osobą zależną może być kosztem bezpośrednim w projekcie?

Koszt opieki nad osobą zależną może być kosztem bezpośrednim w projekcie i jest wydatkiem kwalifikowalnym, jeżeli zostanie ujęty w budżecie w związku z uzasadnionymi potrzebami grupy docelowej. Jednakże należy mieć na względzie, iż zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 [Rozdział 6, punkt 8.3] - koszty bezpośrednie w ramach projektu powinny zostać oszacowane należycie z zastosowaniem warunków i procedur kwalifikowalności określonych w Wytycznych lub wytycznych programowych oraz innych wytycznych horyzontalnych (o ile mają zastosowanie do danego typu projektu), w szczególności z uwzględnieniem w budżecie projektu stawek rynkowych.

Czy ukończenie kursu czeladniczego np. w zakresie fryzjerstwa jest jednoznaczne z uzyskaniem przez Uczestników Projektu kwalifikacji zawodowych?

Świadectwo czeladnicze jest podstawowym dokumentem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe w rzemiośle. Uprawnia do podjęcia pracy (wykonywania prac) w charakterze pracownika wykwalifikowanego i zajmowania stanowisk wymagających kwalifikacji. W związku z powyższym, można uznać, że kurs czeladniczy prowadzi do nabycia kwalifikacji (egzamin zewnętrzny).

Wnioskodawca jest instytucją szkoleniową, która posiada uprawnienia Ministra Zdrowia w zakresie kształcenia na poziomie Technik Masażysta, ponadto instytucja posiada akredytację Kuratorium Oświaty do kształcenia na ww. kierunku. Czy w takim przypadku w ramach realizacji projektu można zaplanować kurs masażu I stopnia? Należy podkreślić, iż nie ma instytucji zewnętrznej, która mogłaby przeprowadzić Egzamin Zewnętrzny w ww. zakresie.

Zgodnie z Regulaminem konkursu Nr RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16 efektem szkoleń powinno być nabycie kwalifikacji zawodowych lub nabycie kompetencji w rozumieniu Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020.  Efektem szkolenia będzie nabycie kwalifikacji zawodowych lub nabycie kompetencji potwierdzonych odpowiednim dokumentem (np. certyfikatem), w rozumieniu Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020. Na podstawie opisanego przykładu szkolenia tj. kursu masażu można przyjąć, że będzie on prowadził do nabycia kompetencji (z uwagi na brak egzaminu zewnętrznego).

W jaki sposób należy uwzględnić stypendium stażowe w wniosku o dofinansowanie?

Zgodnie z załącznikiem nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych w ramach konkursu  str. 7 w okresie odbywania stażu przysługuje miesięczne stypendium w wysokości nie większej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę tj. 1850 zł ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę naliczane proporcjonalnie do liczby godzin stażu zrealizowanych przez stażystę. Osoba odbywająca staż powinna wykonywać powierzone jej czynności lub zadania w wymiarze nieprzekraczającym 40 godzin tygodniowo i 8 godzin dziennie, a przypadku osób z niepełnosprawnościami zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności 35 godzin tygodniowo (nie zaś jak wskazano w pytaniu 30 godzin tygodniowo) i 7 godzin dziennie.
Kwotę stypendium stażowego, o której mowa powyżej należy rozumieć jako wypłaconą uczestnikowi, tzn. nie pomniejszoną o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, składkę na ubezpieczenie zdrowotne, składki społeczne tzn. jeżeli beneficjent założył np. maksymalną kwotę stypendium tj. 1850 zł to taką kwotę należy wypłacić stażyście.
Od wypłaconego stypendium wnioskodawca zobowiązany jest naliczyć i odprowadzić wszystkie składki wynikające z przepisów, w tym: ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz składkę na Fundusz Pracy (w przypadku przyznania osobie stypendium w maksymalnej wysokości, równej kwocie minimalnego wynagrodzenia). W związku z tym dodatkowo, oprócz kwoty stypendium stażowego beneficjent powinien w budżecie projektu uwzględnić koszt powyższych składek. Natomiast co do sposobu zapisu w budżecie powyższych wydatków dopuszczalne są dwa rozwiązania. Beneficjent może w jednej pozycji budżetowej wykazać łączną kwotę tj. stypendium stażowe + składki, bądź też przedmiotowe kwoty mogą zostać wykazane w dwóch oddzielnych pozycjach w budżecie. 

Czy w ramach projektu uczestnicy mogą zostać objęci wsparciem wynikającym z art. 53a punkt 2 podpunkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia... tj. przygotowanie zawodowe dorosłych w postaci przyuczenia do pracy dorosłych?

ciąg dalszy pytania: Zgodnie z powyższą ustawą, osoba uczestnicząca w przygotowaniu zawodowym dorosłych po odbyciu przyuczenia do pracy dorosłych przystępują do egzaminu sprawdzającego przeprowadzonego przez komisję egzaminacyjną instytucji szkoleniowej wpisanej do RIS WUP, a po jego zdaniu zgodnie z paragrafem 26 pkt. 1 i 2 rozporządzenia MPiPS w sprawie przygotowania zawodowego dorosłych, otrzymuje zaświadczenie o nabyciu umiejętności zawodowych, na druku stanowiącym załącznik nr 2 do niniejszego rozporządzenia, gdzie wskazane jest w jakim zawodzie zostały nabyte umiejętności i jakie konkretnie umiejętności zawodowe nabył uczestnik. Czy niniejszy dokument oraz opisany proces walidacji i certyfikacji spełniają warunki dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z EFS określone przez MRR pismem z dnia 26.04.2016 r., punkt 2 Możliwości uzyskiwania kwalifikacji?


Zgodnie z rozdziałem 1.1 pkt. 3 Załącznika nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowychw ramach konkursu wsparcie oferowane uczestnikom w ramach projektu obejmuje instrumenty i usługi rynku pracy wskazane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub inne działania zatrudnieniowe, które przyczyniają się do aktywizacji zawodowej.
Zgodnie z tym zapisem możliwa jest realizacja przygotowania zawodowego dorosłych w formie przyuczenia do pracy dorosłych. Zwracamy jednak uwagę na to, że jest to forma bardzo rzadko stosowana przez publiczne służby zatrudnienia: w analizie  Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej „Efektywność podstawowych form aktywizacji zawodowej realizowanych w ramach programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej w 2014 roku" z lipca 2015 r. nie ujęto efektów tej formy wsparcia z uwagi na „charakter pomocniczy dla podstawowych form aktywizacji zawodowej" lub jej „nieznaczny udział w ponoszonych wydatkach".

Jednocześnie należy pamiętać, że w niniejszym konkursie wprowadzono obligatoryjne kryterium dostępu nr 6  mówiące o tym, że każdy uczestnik projektu obligatoryjnie jest objęty instrumentami i usługami rynku pracy służącymi zdobyciu doświadczenia zawodowego w formie: stażu lub praktyk zawodowych lub subsydiowanego zatrudnienia. Aby spełnić to kryterium, realizacja przygotowania zawodowego dorosłych musiałaby spełniać zasady realizacji praktyk zawodowych opisanych w załączniku nr 7 do Regulaminu konkursu oraz w Polskich Ramach Jakości Praktyk i Staży.

Ponadto, zgodnie z dokumentem „Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z EFS"  udostępnionym na stronie WUP w Łodzi http://wuplodz.praca.gov.pl/web/rpo-wl/aktualnosci  w dniu 28.04.2016r., przygotowanie zawodowe dorosłych jest przykładem procesu prowadzącego do uzyskania kwalifikacji. Ten instrument aktywizacji musi być realizowany zgodnie z programem przygotowania zawodowego obejmującym nabywanie umiejętności praktycznych i wiedzy teoretycznej oraz zakończyć się egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie, egzaminem czeladniczym, mistrzowskim lub egzaminem sprawdzającym.

Czy subsydiowane zatrudnienie należy rozumieć jako refundację kosztów (wynagrodzenia i składek na ubezpieczenia społeczne), jeśli tak to przez jaki okres i w jakiej kwocie?

Subsydiowane zatrudnienie w ramach konkursu należy rozumieć zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020 oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 2 lipca 2015 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014–2020. Zasady udzielania pomocy de minimis określa także Załącznik nr 7 do Regulaminu konkursu Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych w ramach konkursu nr RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia kosztami kwalifikowalnymi w ramach pomocy de mimimis na subsydiowanie zatrudnienia są koszty wynagrodzenia pracownika, na które składa się wynagrodzenie brutto oraz opłacane od wynagrodzeń obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, ponoszone w okresie:

  • 12 miesięcy – w przypadku pracownika znajdującego się w szczególnie niekorzystnej sytuacji,
  • 24 miesięcy – w przypadku pracownika znajdującego się w bardzo niekorzystnej sytuacji,
  • odpowiadającym minimalnemu okresowi czasu wynikającemu z odrębnych przepisów lub ze zbiorowych układów pracy – w przypadku pracownika niepełnosprawnego,
  •  6 miesięcy – w przypadku innych kategorii pracowników;
Sposób i metodologię mierzenia kryterium efektywności zatrudnieniowej w projekcie określa w szczególności Podrozdział 3.2 Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020.

Należy zwrócić szczególną uwagę na zapisy pkt. l ww. Podrozdziału. Wskazano w nim, iż zatrudnienie subsydiowane jest uwzględniane w kryterium efektywności zatrudnieniowej pod warunkiem realizacji tej formy wsparcia poza projektami współfinansowanymi ze środków EFS (zarówno poza danym projektem realizowanym przez beneficjenta jak i poza innymi projektami EFS). W liczbie pracujących nie uwzględnia się zatem osoby, która została zatrudniona (zatrudnienie subsydiowane) w ramach projektu współfinansowanego z EFS.

Niemniej w kryterium uwzględniane są osoby, które po zakończeniu okresu refundacji kosztów zatrudnienia współfinansowanych ze środków EFS zostały zatrudnione na okres co najmniej trzech miesięcy i przynajmniej na ½ etatu lub podjęły pracę w formie i na warunkach określonych w lit. i oraz j Podrozdziału 3.2 przedmiotowych Wytycznych.

WUP w Łodzi nie określił maksymalnej kwoty refundacji w ramach subsydiowanego zatrudnienia. Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) Nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis wartość pomocy de minimis w okresie trzech kolejnych lat podatkowych nie może przekroczyć 200 000 EUR. W sytuacji przekroczenia tego limitu zastosowanie mają przepisy dotyczące pomocy publicznej.
 
 Zwracamy uwagę, iż subsydiowanego zatrudnienia nie należy utożsamiać z pracami interwencyjnymi realizowanymi przez powiatowe urzędy pracy.

Czy 100% uczestników musi mieć zapewnione staże?

Zgodnie ze szczegółowym kryterium dostępu nr 6 przyjętym w niniejszym konkursie każdy uczestnik projektu obligatoryjnie musi być objęty jedną z form instrumentów i usług rynku pracy służących zdobyciu doświadczenia zawodowego w formie stażu lub praktyk zawodowych lub subsydiowanego zatrudnienia.
Oznacza to, że 100% uczestników nie musi mieć zapewnionych staży. Jednakże ta część uczestników, która nie zostałaby skierowana na staż musi wziąć udział innej formie, tj. w praktykach zawodowych lub subsydiowanym zatrudnieniu. Szczegółowe kryterium dostępu nr 6 zostanie spełnione wyłącznie wówczas, gdy 100% uczestników projektu weźmie udział w stażu lub praktyce zawodowej lub subsydiowanym zatrudnieniu.
 

Czy subsydiowane zatrudnienie musi być zaplanowane w projekcie, czy tez można zapewnić uczestnikom tyko staże?

Projekt realizowany w ramach konkursu musi prowadzić do zdobycia doświadczenia zawodowego. Oznacza to, że każdy uczestnik projektu obligatoryjnie musi zostać objęty instrumentami i usługami rynku pracy służącymi zdobyciu doświadczenia zawodowego w formie stażu lub praktyk zawodowych lub subsydiowanego zatrudnienia. Powyższe wskazuje, iż w projekcie może zostać przewidziana tylko jedna z ww. form.

Czy pod pojęciem doposażenia stanowiska dla stażysty można rozumieć tylko sprzęt komputerowy, czy także meble typu biurko/szafka?

Zgodnie z załącznikiem nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych (…)" - w ramach kosztów związanych z odbywaniem stażu istnieje limit w wysokości nieprzekraczającej 5 000,00 zł brutto na stażystę, w ramach którego mieszczą się koszty wyposażenia stanowiska pracy, ale też: koszty dojazdu, koszty eksploatacji materiałów i narzędzi, koszty niezbędnych badań lekarskich, szkolenia BHP stażysty.
Mając na uwadze powyższe, co do zasady wskazane przez Panią wydatki są kwalifikowalne. Jednakże należy mieć na uwadze pkt. 3.6 Regulaminu konkursu nr RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16 zgodnie, z którym wydatki poniesione na zakup środków trwałych o wartości powyżej 350 PLN netto są kwalifikowalne wyłącznie w wysokości odpowiadającej odpisom amortyzacyjnym za okres, w którym będą wykorzystywane w projekcie. Wówczas, w projekcie rozlicza się odpisy amortyzacyjne i stosuje się warunki i procedury określone w sekcji 6.12.2 Wytycznych w zakresie kwalifikowalności.
Kwalifikując koszty pozyskania środków trwałych, istnieje konieczność doprecyzowania zapisów w budżecie w pozycjach dotyczących ww. wydatków poprzez wskazanie, że jest to odpis amortyzacyjny.
Należy również pamiętać, że wydatki przeznaczone na wyposażenie stanowiska pracy stażysty mogą być objęte pomocą de minimis. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020 – § 10 ust. 1 pkt. 4 – „Pomoc de minimis może być przeznaczona w szczególności na: zakup środków trwałych w ramach projektu". Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 precyzują, że w ramach projektów współfinansowanych z EFS środki trwałe nabyte w ramach projektu po zakończeniu jego realizacji są wykorzystywane na działalność statutową beneficjenta (wówczas objęte są pomocą de minimis) lub mogą zostać przekazane nieodpłatnie podmiotowi niedziałającemu dla zysku.

Jaką wysokość (kwotę) zasiłku należy brać jako podstawę do wyliczenia stypendium szkoleniowego?

Zgodnie z załącznikiem nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych w ramach konkursu nr RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16" str. 6 osobom uczestniczącym w szkoleniach przysługuje stypendium w wysokości nie większej niż 120% zasiłku tj. 997,40 zł brutto, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy pod warunkiem, że liczba godzin szkolenia wynosi nie mniej niż 150 godzin miesięcznie – w przypadku niższego miesięcznego wymiaru godzin, wysokość stypendium ustala się proporcjonalnie, z tym że stypendium nie może być niższe niż 20% zasiłku o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Mając na uwadze powyższe, kwotę stypendium szkoleniowego należy rozumieć, jako wypłaconą uczestnikowi:
  • nie pomniejszoną o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, na podstawie obowiązującej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
  • nie pomniejszoną o składkę na ubezpieczenie zdrowotne, na podstawie obowiązującej ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0,00 zł),
  • nie pomniejszoną o składki społeczne, na podstawie obowiązującej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Składki społeczne finansuje w całości beneficjent, w związku z tym dodatkowo, oprócz kwoty stypendium, powinny one zostać uwzględnione przez beneficjenta w budżecie projektu. 

Istnieje zapis w dokumencie: Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020: na stronie 19 w przypisach: Staż może być również realizowany w organizacjach pozarządowych i przybiera wówczas formę wolontariatu. Czy oznacza to, że jeśli skierujemy przeszkolone osoby do odbycia stażu do organizacji pozarządowej, to będzie to obligatoryjnie na zasadach wolontariatu i osoby odbywające staż nie dostaną wsparcia stażowego (w wysokosci minimum krajowego)?

Zgodnie z przytoczonym przez Panią zapisem w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020 jak również pismem Ministerstwa Rozwoju  znak: DZF.I.8510.20.2015.SK.1 z dnia 01.03.2016 r. (link do pisma: http://otwartedrzwi.pl/odpowiedz-ministerstwa-rozwoju-w-sprawie-organizacji-platnych-stazy-przez-ngo/) informujemy, iż staż realizowany w organizacji pozarządowej przybiera formę wolontariatu i ma charakter nieodpłatny, w związku z tym stażyście nie przysługuje stypendium stażowe.

Czy w przypadku realizacji ścieżki wsparcia polegającej na realizacji na rzecz uczestników projektu szkoleń zawodowych można je łączyć np. ze szkoleniami językowymi lub cyfrowymi (TIK)? Np. szkolenie recepcjonista + język angielski i/lub telemarketer + szkolenie ECDL? Jeśli tak, to czy w przypadku szkoleń językowych oraz TIK należy stosować zapisy dotyczące tych typów szkoleń zawarte w załączniku nr 1 i 2 Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków EFS w obszarze edukacji na lata 2014-2020?

Opisane łączenie szkoleń jest możliwe pod następującymi warunkami:
  • wynika to z Indywidualnego Planu Działania opracowanego na etapie identyfikacji potrzeb uczestnika projektu;
  • jest to uzasadnione ze względu na zaplanowane instrumenty i usługi rynku pracy służące zdobyciu doświadczenia zawodowego (np. z uwagi na obowiązki wykonywane na konkretnym stanowisku stażowym);
  • efektem każdego szkolenia jest nabycie kwalifikacji zawodowych lub nabycie kompetencji w rozumieniu Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020;
  • usługi szkoleniowe są realizowane przez instytucje posiadające wpis do Rejestru Instytucji Szkoleniowych.W odniesieniu do cen usług szkoleniowych Wnioskodawca jest zobowiązany do stosowania załącznika nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych (…)".
Wskazane załączniki nr 1 i 2 do Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków EFS w obszarze edukacji na lata 2014-2020 dotyczą Priorytetu Inwestycyjnego 10 (iii). W odniesieniu do szkoleń nie ujętych w załączniku nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych (…)" (takich jak szkolenia wymienione w przykładzie) wnioskodawca jest zobowiązany do stosowania stawek rynkowych obowiązujących w regionie łódzkim.

Grupy docelowe

Czy uwzględnienie wszystkich wymienionych pięciu grup docelowych jest obowiązkowe tzn.: kobiety, osoby po 50.r.z., niepełnosprawne, długotrwale bezrobotne i o niskich kwalifikacjach?

W ramach przedmiotowego konkursu założono kryterium dostępu dotyczące efektywności zatrudnieniowej, w związku z tym wnioskodawca musi wybrać z listy rozwijanej wskaźniki adekwatne dla swojego projektu.
Zgodnie z Listą sprawdzającą do wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego
w ramach RPO WŁ (zał. nr 10 do Regulaminu konkursu), projekt powinien zakładać minimalne poziomy efektywności zatrudnieniowej, jednakże w ppkt. 3.1.2 wniosku należy uwzględnić wskaźniki efektywności zatrudnieniowej w zależności od cech grupy docelowej, którą wnioskodawca planuje objąć wsparciem w projekcie. Ponadto obowiązkowo należy ująć wskaźnik efektywności zatrudnieniowej w odniesieniu dla kobiet, ponieważ wskaźnik ten musi zostać uwzględniony w każdym projekcie.
W celu spełnienia kryterium wnioskodawca musi uwzględnić w pkt 3.1.2 w zależności od kategorii/charakteru grupy docelowej, co najmniej minimalne wartości wskaźnika efektywności zatrudnieniowej dla uczestników projektu mierzone w okresie do 3 miesięcy po zakończonym udziale w projekcie.

W projekcie planowane jest objęcie wsparciem 100% osób pochodzących z obszarów wiejskich (kryterium premiujące nr 5). W formularzu wniosku (punkt 1.8) jest zbyt mało pól, aby wykazać wszystkie powiaty i gminy, z których będą pochodzić UP. W jaki sposób należy zatem we wniosku wskazać obszar realizacji projektu? Czy wystarczające będzie wybranie w punkcie 1.8 jako obszaru realizacji projektu województwa łódzkiego, ukrycie wszystkich wierszy powiat/gmina oraz zamieszczenie stosownej informacji odnośnie pochodzenia UP z obszarów wiejskich w punkcie 3.2 – Grupy docelowe?

Zgodnie z Instrukcją wypełniania wniosku o dofinansowanie projektu, w punkcie 1.8 wniosku obszar realizacji projektu- wypełniona jest komórka dot. województwa. Jeżeli wnioskodawca planuje zawęzić obszar realizacji projektu, powinien wybierać z listy rozwijanej odpowiednie powiaty a gminy (jeżeli dotyczy) wpisać ręcznie.
 Jeżeli występuje potrzeba uwzględnienia dużej ilości gmin i pojawiają się problemy techniczne z dodaniem wierszy, należy wskazać powiaty, natomiast szczegółowe informacje odnośnie poszczególnych gmin i pochodzenia uczestników z obszarów wiejskich  należy zawrzeć w punkcie 3.2 wniosku. 
 

Czy jest przewidziany maksymalny koszt na jednego uczestnika? Jeśli tak, to w jakiej wysokości?

W ramach konkursu nie przewidziano kryterium dotyczącego maksymalnego kosztu jednostkowego na uczestnika.
Należy jednak pamiętać o tym, że zgodnie z rozdziałem 2 załącznika nr 7 do Regulaminu konkursu wszystkie koszty zaplanowane w szczegółowym budżecie wniosku o dofinansowanie będą rozpatrywane zgodnie ze specyfiką ocenianego projektu. Podczas analizy poziomu zaplanowanych w projekcie stawek, oceniający będą brali pod uwagę takie aspekty jak: wielkość/wartość projektu, wielkość grupy docelowej, złożoność zadań zaplanowanych do realizacji czy czasowe zaangażowanie personelu projektu, co oznacza, że stawki w podanych wysokościach, nie będą  zatwierdzane „automatycznie".

Czy określony jest dla grupy docelowej szczegółowy skład procentowy, tzn. ile osób w stosunku do ogółu uczestników projektu powinny stanowić osoby po 50 r.ż., osoby długotrwale bezrobotne, kobiety, osoby z niepełnosprawnościami, osoby o niskich kwalifikacjach?

W Regulaminie Konkursu nie określono obowiązkowego udziału procentowego poszczególnych grup znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy.   W punkcie 6.2 Regulaminu Konkursu ustalono jednak kryteria premiujące udział wybranych grup, tj. odpowiednio:
- udział osób w wieku 50 lat i więcej na poziomie co najmniej 60% ogólnej liczby wszystkich uczestników projektu;
- udział osób z niepełnosprawnościami na poziomie co najmniej 10% ogólnej liczby wszystkich uczestników projektu;
- udział osób pochodzących z obszarów wiejskich, tj. osób przebywających na obszarach słabo zaludnionych zgodnie ze stopniem urbanizacji (DEGURBA 3) na poziomie 100%.

Za spełnienie powyższych kryteriów wnioskodawca może otrzymać odpowiednio 3, 3 i 5 pkt..

Czy określony został wymóg dla grupy docelowej określający ile procent z ogółu uczestników projektu powinny stanowić osoby bezrobotne , a ile osoby bierne zawodowo?

W Regulaminie Konkursu nie wskazano wymogu dla grupy docelowej określającego procentowy udział osób bezrobotnych i biernych zawodowo. Wnioskodawca samodzielnie, w oparciu o doświadczenie w realizacji podobnych przedsięwzięć oraz specyfikę planowanego projektu, określa skład grupy docelowej, w tym podział na osoby bezrobotne i bierne zawodowo.

Pozostałe

Czy możliwe jest ujęcie we wniosku o dofinansowanie projektu wynagrodzenia opiekuna stażysty w postaci dodatku do wynagrodzenia jako wkład własny w formie wolontariatu?

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020(Sekcja 3.5.2 „Staże", pkt. 4) koszty wynagrodzenia opiekuna stażysty powinny uwzględniać jedną z opcji:
  1. refundację podmiotowi przyjmującemu na staż wynagrodzenia opiekuna stażysty w zakresie odpowiadającym częściowemu lub całkowitemu zwolnieniu go od świadczenia pracy na rzecz realizacji zadań związanych z opieką nad grupą stażystów, o której mowa w pkt 1 lit. c, w wysokości obliczonej jak za urlop wypoczynkowy, ale nie więcej niż 5000 zł brutto. Wysokość wynagrodzenia nalicza się proporcjonalnie do liczby godzin stażu zrealizowanych przez stażystów;
  2. refundację podmiotowi przyjmującemu na staż dodatku do wynagrodzenia opiekuna stażysty, w sytuacji, gdy nie został zwolniony od świadczenia pracy, w wysokości nieprzekraczającej 10% jego zasadniczego wynagrodzenia wraz ze wszystkimi składnikami wynagrodzenia wynikającego ze zwiększonego zakresu zadań (opieka nad grupą stażystów, o której mowa w pkt 1 lit. c, ale nie więcej niż 500 zł brutto. Wysokość wynagrodzenia nalicza się proporcjonalnie do liczby godzin stażu zrealizowanych przez stażystów).
Jednocześnie informujemy, że koszt wynagrodzenia opiekuna stażysty może być uznany za kwalifikowany jako wkład własny.

Jakie są ewentualnie konsekwencje ostatecznego niewydelegowania osób wskazanych na stanowiska w projekcie, wpisanych z imienia i nazwiska w potencjale kadrowym?

Zapisy wniosku dotyczące potencjału kadrowego, jaki wnioskodawca planuje zaangażować w realizację projektu są brane pod uwagę przy ocenie spełnienia 7 kryterium merytorycznego o charakterze bezwarunkowym: „Adekwatność sposobu zarządzania projektem do zakresu zadań w projekcie". Mają zatem wpływ na przyznanie dofinansowania. W sytuacji, kiedy na dzień rozpoczęcia projektu nie będzie możliwe zaangażowanie osoby, która została imiennie wskazana we wniosku, obowiązkiem beneficjenta jest zapewnienie, aby stanowisko to zostało powierzone osobie, której doświadczenie zawodowe i niezbędne kwalifikacje będą na podobnym poziomie, który został opisany we wniosku. Zmianę taką należy zgłosić opiekunowi projektu na etapie realizacji projektu.

W załączniku nr 7 do Regulaminu jest zapis, iż "usługi pośrednictwa pracy powinny być realizowane przez instytucje posiadające wpis do Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia". Czy w związku z tym, przy założeniu, że usługa będzie zlecona agencji, maksymalne stawki jakie można zastosować wynikają z punktu 2.1 "Personel projektu" ww. załącznika (czyli 80 zł/godz)?

W przypadku gdy usługa pośrednictwa pracy będzie zlecona agencji należy stosować stawki rynkowe wynikające z przeprowadzonego rozeznania rynku. W załączniku nr 7 stawka dotycząca pośrednika pracy dotyczy kategorii wydatków przypisanych do personelu projektu, a nie usług zleconych.

Czy opis trwałości projektu należny odnieść jedynie do zaplanowanego w projekcie subsydiowanego zatrudnienia, zakupu środków trwałych oraz wpływu rezultatów na ograniczenie zdiagnozowanych barier równościowych?

Zgodnie z Instrukcją wypełniania wniosku o dofinansowanie projektu w ramach konkursu RPLD.08.02.01-IP.01-10-001/16 konieczność opisu trwałości projektu występuje w przypadku gdy projekt przewiduje subsydiowane zatrudnienie lub wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy. Ponadto jeżeli opisano trwałość projektu dodatkowo należy przedstawić informację w jaki sposób zapewniona zostanie przedmiotowa trwałość, np. źródło, z którego finansowane będzie utrzymanie trwałości.
Jeżeli powyższe formy wsparcia nie występują w projekcie, we wniosku w części Trwałość i wpływ rezultatów projektu w odniesieniu do trwałości projektu należy zawrzeć zapis „nie dotyczy".

Czy w przypadku realizacji szkolenia przez Wnioskodawcę, prawidłowym będzie założenie w budżecie projektu kosztów realizacji szkolenia jako jedna pozycja budżetowa np. koszt realizacji szkoleń indywidualnych dla uczestników i podanie kwoty ogólnej, czy należy rozpisać poszczególne koszty ?

W opisanym przypadku zasadne byłoby rozliczyć wydatek w osobnych pozycjach, odpowiednio wypełniając kolumny budżetu, np. uśredniony koszt wynagrodzenia trenerów (odznaczając odpowiednio kolumnę „personel projektu" jeśli będzie to zadanie realizowane samodzielnie przez Wnioskodawcę),  wynajem sal (jeśli będzie to eksploatacja sal należy zaznaczyć kolumnę „wkład rzeczowy), materiały szkoleniowe, itp. Zaproponowane rozwiązanie polegające na wystawieniu faktury przez Wnioskodawcę nie jest prawidłowe.

Czy we wniosku należy wskazywać wymiar zaangażowania (ilość czasu) tylko personelu projektu w ramach kosztów bezpośrednich, czy też dotyczy to kosztów pośrednich?

Zgodnie z Regulaminem konkursu koszty pośrednie rozliczane są wyłącznie z wykorzystaniem stawek ryczałtowych. Wnioskodawca nie ma obowiązku wskazywania wymiaru zaangażowania personelu rozliczanego w ramach kosztów pośrednich. Natomiast sposób opisu personelu w rozumieniu kadry zarządzającej, z uwzględnienia formy zatrudnienia, czy wymiaru zaangażowania może mieć znaczenia przy opisie sposobu zarządzania projektem (pkt 4.5 wniosku) , czy też opisie potencjału (pkt 4.3 wniosku)
Należy przedstawić formę i wymiar zaangażowania personelu wykazanego w kosztach bezpośrednich (np. doradcy zawodowego).

Czy aby spełnić kryterium premiujące nr 6: Projekt zakłada aktywizację zawodową w obszarze srebrnej gospodarki lub w obszarze specjalizacji regionalnych wystarczy, jeżeli jedno z czterech oferowanych uczestnikom szkoleń będzie dotyczyło: srebrnej gospodarki lub obszaru specjalizacji regionalnych?

W celu spełnienia kryterium premiującego nr 6 wnioskodawca, nie ma obowiązku objęcia wsparciem w postaci szkoleń w obszarze srebrnej gospodarki/ specjalizacji regionalnych 100% uczestników projektu.
Aby spełnić to kryterium wystarczy wykazać, że przynajmniej część uczestników zostanie zaktywizowana zawodowo w ww. obszarze tematycznym.

Załóżmy, iż projekt jest planowany w okresie 01.10.2017-31.12.2017. Ostatnia grupa uczestników kończy wsparcie udzielane w projekcie w dniu 30.11.2017. Jaki należy podać termin mierzenia efektywności zatrudnieniowej w momencie, gdy 3 miesięczny okres przypadnie na okres po zakończeniu realizacji projektu? Czy należy podać datę do końca projektu (w przytoczonym przykładzie byłby to: 31.12.2017)? Czy też należy podać datę, która wykracza poza okres realizacji projektu (w przytoczonym przykładzie byłby to: 28.02.2018)?

Zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020 kryterium efektywności zatrudnieniowej odnosi się do odsetka osób, które podjęły pracę w okresie do trzech miesięcy następujących po dniu, w którym zakończyły udział w projekcie. Przez termin trzech miesięcy należy rozumieć okres co najmniej 90 dni kalendarzowych. Wobec powyższych zapisów Wytycznych należy przyjąć, iż pomiar wskaźnika efektywności zatrudnieniowej może wykraczać poza okres realizacji projektu określony we wniosku o dofinansowanie.

Czy wkład własny wniesiony ze środków PFRON będzie kwalifikowalny mając na uwadze zapisy Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020, str 99: "W ramach dodatków lub wynagrodzeń wypłacanych przez stronę trzecią, wpłaty dokonywane przez stronę trzecią zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych na PFRON nie są wydatkiem kwalifikowalnym?

Źródłem finansowania wkładu własnego mogą być zarówno środki publiczne (w tym PFRON) jak i prywatne. Niemniej jednak, zgodnie z przytoczonym zapisem Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 wpłaty na PFRON w ramach dodatków lub wynagrodzeń nie są wydatkiem kwalifikowalnym, w związku z tym nie mogą być wykazywane w budżecie projektu, jak również nie mogą stanowić wkładu własnego wnioskodawcy.
W opisanym przypadku „strona trzecia" to podmiot (nie będący wnioskodawcą/partnerem) wypłacający świadczenia na rzecz uczestników danego projektu.

Jeżeli wnioskodawca posiada własny budynek i chciałby wnieść wkład własny w formie niepieniężnej tj. poprzez udostępnienie sal szkoleniowych niezbędnych do realizacji projektu, w jaki sposób musi zostać oszacowana wycena wniesionego wkładu własnego [np. w oparciu o taryfikator wynajmu sal dla podmiotów zewnętrznych, który obowiązuje u wnioskodawcy czy w oparciu o stawki rynkowe w ww. zakresie]?

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 w przypadku wnoszenia przez wnioskodawcę wkładu własnego w formie niepieniężnej, tj. poprzez udostępnienie sal szkoleniowych niezbędnych do realizacji projektu,  zgodnie z pkt 6.10 pkt 3 lit. e, przypis 55 wartość sal wycenia się jako koszt eksploatacji/utrzymania danego metrażu, a stawkę może określać np. taryfikator danej instytucji. Wartość ta nie może jednak przekraczać wartości rynkowej sali szkoleniowej.
 

Czy jeżeli Wnioskodawca zrealizował w ciągu ostatnich 10 lat projekt POKL z dzialania 7.4 dla bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych oraz projekt z POKL z działania 9.3 gdzie kursami przekwalifikowującymi i podnoszącymi kwalifikacje byli objęci również bezrobotni i osoby nieaktywne zawodowo, to kryterium dostępu mówiące o realizacji min. 2 projektów z zakresu aktywizacji zawodowej będzie przez Wnioskodawcę w tym przypadku spełnione?

Jeżeli wnioskodawca w ciągu ostatnich 10 lat zrealizował projekt w ramach Działania 7.4 POKL dla bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych oraz projekt w ramach Działania 9.3 POKL obejmujący kursy przekwalifikowujące i podnoszące kwalifikacje zawodowe osób bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo, to szczegółowe kryterium dostępu nr 8 w brzmieniu „Wnioskodawca lub partner (o ile dotyczy) posiada adekwatne doświadczenie w obszarze wsparcia projektu" można będzie uznać za spełnione.
Należy przy tym pamiętać, że – zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu (str. 52) - pojęcie realizacji projektów w ww. obszarze obejmuje m.in. koordynowanie i nadzór nad prawidłowym wdrażaniem projektu, przygotowywanie i składanie wniosków beneficjenta o płatność czy utrzymywanie kontaktów z Instytucją Organizującą Konkurs oraz uczestnikami projektu. Ponadto należy mieć na uwadze, że realizacja projektu nie polega na wykonaniu jednego z zadań merytorycznych (np. organizacji szkoleń na zlecenie Wnioskodawcy lub partnera).

Według Regulaminu konkursu „aby spełnić kryterium dostępu nr 8 wnioskodawca (…) powinien posiadać doświadczenie w realizacji projektów w obszarze promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej tj. powinien wykazać we wniosku, że w okresie ostatnich dziesięciu lat wnioskodawca zrealizował co najmniej dwa projekty w ww. obszarze”. Czy w/w doświadczenie powinno dotyczyć wyłącznie projektów realizowanych w przedmiotowym obszarze na terenie województwa łódzkiego, czy też liczy się samo doświadczenie, bez względu na obszar (wnioskodawca posiada doświadczenie w przedmiocie konkursu, lecz projekty, w ramach których to doświadczenie zdobywał realizował na terytorium innych województw).

Dla spełnienia szczegółowego kryterium dostępu nr 8 konieczne jest wykazanie doświadczenia w danym obszarze tematycznym, tj. w obszarze promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej, co oceniane jest w sposób zerojedynkowy. Nie jest wówczas wymagane by wnioskodawca posiadał doświadczenie w zakresie realizacji projektów na terytorium województwa łódzkiego. Należy jednak pamiętać, że podczas oceny formalno-merytorycznej wniosku o dofinansowanie weryfikowane jest między innymi kryterium merytoryczne nr 6 „Adekwatność potencjału społecznego wnioskodawcy i partnerów (o ile dotyczy) do zakresu realizacji projektów". Na tym etapie oceniane jest doświadczenie wnioskodawcy/partnerów na określonym terytorium, którego dotyczyć będzie realizacja projektu. Jest to kryterium punktowane. Za jego spełnienie można otrzymać maksymalnie 15 punktów, przy czym, aby uznać kryterium za spełnione wnioskodawca musi zdobyć minimum 9 punktów.

Czy instytucją przyjmującą na staż może być podmiot - spółka, w której 100% udziałów ma fundacja, ktora jest wnioskodawcą w tym konkursie?

Tak. Przedstawione rozwiązanie jest dopuszczalne – staż może być realizowany w spółce, w której 100% udziałów ma fundacja, będąca wnioskodawcą. Należy przy tym pamiętać, że organizacja staży powinna być zgodna z wymogami zawartymi w załączniku nr 12 do Regulaminu konkursu „Polskie Ramy Jakości Staży i Praktyk Zawodowych" (np. spełniony zostanie obowiązek zapewnienia opiekuna stażysty).

Czy koszty rekrutacji uczestników powinny być uwględnione w kosztach bezpośrednich, czy pośrednich?

Zgodnie z Instrukcją wypełniania wniosku o dofinansowanie projektu str. 38 koszty związane z rekrutacją uczestników do projektu (np. spotkania informacyjno-rekrutacyjne, zakup materiałów promocyjnych
i informacyjnych, zakup ogłoszeń prasowych, weryfikacja formularzy zgłoszeniowych, rozmowy kwalifikacyjne) co do zasady stanowią koszty pośrednie, tak więc nie należy ich wykazywać w ramach kosztów bezpośrednich projektu. Nie mniej jednak w ramach kosztów bezpośrednich możliwe jest rozliczanie wydatków związanych z pogłębioną analizą kandydatów (np. koszt doradcy zawodowego, psychologa), o ile wynika to ze specyfiki projektu i jest niezbędne do osiągnięcia jego efektów. Ostateczna decyzja o zakwalifikowaniu przedmiotowych wydatków należy do instytucji oceniającej wniosek.

Wnioskodawca chciałby założyć, iż usługa prowadzenia szkoleń (tzw. usługa trenerska) jest możliwa w dwóch wariantach, tj. zarówno przez personel projektu zatrudniony na podstawie stosunku cywilnoprawnego (umowy zlecenia lub umowa z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą i wykonującą czynności osobiście), jak i podwykonawcę usługi tj. firmę szkoleniową, która miałaby obowiązek zapewnienia trenerów do realizacji usługi (usługa zlecona obejmowałaby wyłącznie usługę trenerską). Czy powyższe założenie - tj. założenie we wniosku o dofinansowanie obydwu wariantów realizacji usługi trenerskiej - jest w ogóle dopuszczalne? Jeśli tak, to czy w niniejszej pozycji budżetowej wydatek należy oznaczyć jako „personel projektu” czy nie?

W zależności od specyfiki szkoleń oraz możliwości ich realizacji w ramach personelu Wnioskodawcy, realizacja usługi szkoleniowej (trenerskiej) w Szczegółowym budżecie projektu powinna być oznaczona w jednym z następujących wariantów:
  • usługa wykonywana przez personel projektu: odznaczona w kolumnie „Personel projektu";
  • usługa realizacji szkolenia polegająca na zleceniu podwykonawcy organizacji całego zadania (np. usługi trenerskiej, wynajmu sal szkoleniowych, usługi cateringowej etc.) lub usługa trenerska polegająca na realizacji istotnej części zadania związanego z realizacją szkolenia: odznaczona w kolumnie „Zadanie zlecone".
Wartość wydatków, dla których zaznaczono opcję „Zadanie zlecone" w Szczegółowym budżecie projektu nie może stanowić więcej niż 30% wartości projektu, chyba że jest to uzasadnione specyfiką projektu i zostało wskazane we wniosku o dofinansowanie projektu, zatwierdzonym przez właściwą instytucję będącą stroną umowy.
  • usługi związane z techniczną organizacją szkolenia np. wynajem sal szkoleniowych czy organizacja cateringu: odpowiednie oznaczenie nazwy wydatku poprzez adnotację „usługa zlecona".
Na etapie tworzenia wniosku o dofinansowanie wnioskodawca powinien podjąć decyzję, czy przy realizacji zadania posłuży się personelem, czy też powierzy wykonanie zadania w trybie zlecania usług/zadania. Przyjęte rozwiązanie powinno wynikać z treści wniosku o dofinansowanie projektu.
W przypadku gdy na etapie realizacji projektu zajdzie konieczność wyboru innej opcji niż ta zaznaczona w zatwierdzonym wniosku o dofinansowanie, istnieje możliwość dokonywania zmian we wniosku o dofinansowanie.
Ponadto należy pamiętać, że stosowanie zasady konkurencyjności przy wyborze wykonawcy jest konieczne niezależnie od formy lub rodzaju wykonywania usługi / zadania, tzn. niezależnie od tego czy szkolenie będzie realizowane przez trenera na podstawie umowy zlecenia czy też firmę szkoleniową.

Czy w ramach projektu można zakładać przeprowadzanie egzaminów poprawkowych dla uczestników? Możliwość założenia egzaminów poprawkowych będzie mieć bezpośrednie przełożenie na osiągane przez uczestników rezultaty w postaci nabytych kwalifikacji potwierdzonych certyfikatem po zdaniu egzaminu. Czy taki koszt jest będzie kwestionowany przez IOK na etapie oceny merytorycznej wniosku?

Zgodnie z załącznikiem nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych (…)" wymieniona w nim stawka za szkolenie obejmuje koszt  personelu, sali, materiałów szkoleniowych, cateringu, egzaminu zewnętrznego.
Co do zasady nie wyklucza się możliwości finansowania egzaminu poprawkowego, niemniej jednak na etapie planowania budżetu nie jest rekomendowane wyodrębnianie takiego kosztu w budżecie - jedynie
w szczególnym przypadku podczas realizacji projektu można, w ramach wygenerowanych oszczędności, sfinansować koszt egzaminu poprawkowego, uzasadniając taki przypadek we wniosku beneficjenta
o płatność. Zaplanowanie odrębnego wydatku przeznaczonego na ten cel może sugerować nieefektywne przygotowanie uczestników w trakcie realizacji szkolenia.
Należy mieć również na uwadze obligatoryjny wskaźnik rezultatu bezpośredniego „Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu", który jest mierzony do 4 tygodni od zakończenia udziału uczestnika w projekcie - w tym okresie musi nastąpić uzyskanie kwalifikacji (np. na podstawie certyfikatu, dyplomu itp.). Przy założeniu uzyskania kwalifikacji dopiero po egzaminie poprawkowym osiągnięcie zaplanowanego wskaźnika (zgodnie z zapisami wniosku o dofinansowanie) może okazać się niemożliwe.

Czy w ramach kosztów bezpośrednich można ująć wynagrodzenie Specjalisty ds. szkoleń, którego rolą będzie nadzór nad realizowanymi w projekcie szkoleniami zawodowymi? Czy też koszty te należy przewidzieć w ramach kosztów pośrednich?

Wynagrodzenie Specjalisty ds. szkoleń, którego rolą będzie nadzór nad realizowanymi
w projekcie szkoleniami zawodowymi należy przewidzieć w ramach kosztów pośrednich.
W kosztach bezpośrednich mogą znaleźć się jedynie wydatki personelu świadczącego bezpośrednie wsparcie dla uczestników projektu (np. doradca zawodowy).
 

Czy sprzęt dla potrzeb realizacji stażu typu: meble biurowe (biurko, fotel, szafka) oraz komputer należy zakwalifikować do kategorii środki trwałe bezpośrednio powiązane z przedmiotem projektu czy kategorii środki trwałe wykorzystywane w celu wspomagania procesu wdrażania projektu ?

Sprzęt, niezbędny dla potrzeb realizacji stażu, typu: meble biurowe (biurko, fotel, szafka) oraz komputer należy zakwalifikować do kategorii „środków trwałych wykorzystywanych w celu wspomagania procesu wdrażania projektu" [Wytyczne w zakresie kwalifikowalności – pkt. 6.12.1].
 

Czy w ramach projektów służących realizacji staży zawodowych możliwe jest nabycie środków trwałych lub pokrycie kosztów amortyzacji środków trwałych będących własnością Wnioskodawcy, który to sprzęt stanowi niezbędne wyposażenie stanowiska pracy stażysty?

W ramach projektów służących realizacji staży zawodowych możliwe jest zatem pokrycie kosztów amortyzacji środków trwałych będących własnością Wnioskodawcy, który to sprzęt stanowi niezbędne wyposażenie stanowiska pracy stażysty.
Zwracamy uwagę, że zgodnie z pkt. 3.6 Regulaminu konkursu:
 „Wydatki poniesione na zakup środków trwałych, wykorzystywanych w ramach i na rzecz projektu są kwalifikowalne wyłącznie w wysokości odpowiadającej odpisom amortyzacyjnym za okres, w którym będą wykorzystywane w projekcie. Dotyczy to wszystkich środków trwałych o wartości powyżej 350 PLN netto.
W związku z powyższym, w projekcie rozlicza się odpisy amortyzacyjne i stosuje się warunki i procedury określone w sekcji 6.12.2 Wytycznych w zakresie kwalifikowalności.
Kwalifikując koszty pozyskania środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, istnieje konieczność doprecyzowania zapisów w pozycjach dotyczących ww. wydatków poprzez wskazanie, że jest to odpis amortyzacyjny."
Należy również pamiętać, że wydatki przeznaczone na wyposażenie stanowiska pracy stażysty mogą być wówczas objęte pomocą de minimis. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020 – § 10 ust. 1 pkt. 4 – „Pomoc de minimis może być przeznaczona w szczególności na: zakup środków trwałych w ramach projektu". 
Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 precyzują, że w ramach projektów współfinansowanych z EFS środki trwałe nabyte w ramach projektu po zakończeniu jego realizacji są wykorzystywane na działalność statutową beneficjenta (wówczas objęte są pomocą de minimis) lub mogą zostać przekazane nieodpłatnie podmiotowi niedziałającemu dla zysku.
 
Wnioskodawca powinien mieć też na względzie fakt, iż zgodnie z załącznikiem nr 7 do Regulaminu konkursu „Wymagania dotyczące standardu oraz cen rynkowych (…)" - w ramach kosztów związanych z odbywaniem stażu istnieje limitw wysokości nieprzekraczającej 5 000,00 zł brutto na stażystę, w ramach którego mieszczą się koszty wyposażenia stanowiska pracy, ale też: koszty dojazdu, koszty eksploatacji materiałów i narzędzi, koszty niezbędnych badań lekarskich, szkolenia BHP stażysty. Należy więc racjonalnie zaplanować wydatki na ten cel, mając na uwadze w szczególności potrzeby grupy docelowej.

Czy dopuszczalne jest, aby pracodawcą realizującym staże dla uczestników projektu był Wnioskodawca?

Można przyjąć, że jednym z pracodawców realizujących staże dla uczestników projektu będzie Wnioskodawca. Należy przy tym pamiętać, że organizacja staży powinna być zgodna z wymogami zawartymi w załączniku nr 12 do Regulaminu konkursu „Polskie Ramy Jakości Staży i Praktyk Zawodowych" (np. spełniony zostanie obowiązek zapewnienia opiekuna stażysty).

Czy IOK ma jakieś oczekiwania lub rekomendacje dot. minimalnej frekwencji, której powinniśmy żądać od uczestnika projektu celem zakwalifikowania/ uznania, iż dany uczestnik zakończył daną formę wsparcia?

IOK nie określiło wymagań dotyczących minimalnej frekwencji, której należy żądać od uczestnika projektu celem zakwalifikowania/uznania, iż dany uczestnik zakończył daną formę wsparcia. Wymogi te ustala wnioskodawca samodzielnie lub określa to np. program szkolenia. Przedstawione przez wnioskodawcę przykładowe założenia odnośnie minimalnego poziomu frekwencji na stażu i szkoleniu są możliwe do zaakceptowania, jednakże należy mieć na względzie, iż każdorazowo przyjęte poziomy powinny być uzależnione od specyfiki szkolenia i dostosowane do określonych kwalifikacji/kompetencji, które uczestnik ma osiągnąć.

Czy w ramach szkoleń zawodowych (hydraulik, glazurnik, elektryk itp.) jest możliwość: zwiększenia maksymalnej przypadającej (średniej) kwoty 2 tys. złotych na osobę szkoloną, zakupu matriałów budowlanych (potrzebnych do prowadzenia zajęć praktycznych) jeśli tak, czy należy to zrobić za kwoty przewidziane na uczestników szkolenia ? Czy koszty takie jak dojazdy do miejsca pracy/wyżywienie osoby szkolonej, rozliczane są osobno, czy w ramach ww. 2 tys. złotych przypadających średnio maksymalnie na jedną osobę?

Zgodnie z treścią Wymagań dotyczących standardu oraz cen rynkowych w ramach konkursu wskazane w rozdziale 2.3 Wymagań standardy należy traktować jako typowe w odniesieniu do szkoleń określonych we wniosku. Dopuszczalne są odstępstwa w zakresie długości trwania szkolenia, o ile wynika to z obowiązujących przepisów, jak również jeśli chodzi o koszty. Konieczne jest wtedy jednak zamieszczenie we wniosku stosownego uzasadnienia wyjaśniającego przyjęte założenia. W przeciwnym wypadku może to mieć wpływ na ocenę budżetu projektu.
Powyższe nie dotyczy ceny szkoleń nieokreślonych w projekcie. Przyjmuje się wtedy, że średnia kwota szkolenia jednego uczestnika wynosi 2000 zł. Np. 10 uczestników x 2000 = 20 000 zł na szkolenie pod zdiagnozowane w ramach IPD potrzeby uczestników projektu. W zaplanowanych typach szkoleń np. zgodnie z zapotrzebowaniem rynku, powinno się oszacować koszt jednostkowy każdego ze szkoleń i szacunkową liczbę uczestników poszczególnych szkoleń.
Zakup materiałów budowlanych jest możliwy. Taki zakup będzie traktowany jako zakup materiałów szkoleniowych. Koszt ten wchodzi w zakres kosztów szkolenia i stosuje się do niego wymogi odnośnie wysokości stawek.
Catering, przerwy kawowe wchodzą w całkowity koszt szkolenia. Jeśli natomiast chodzi o koszty dojazdów, to nie wliczają się one do kosztów szkolenia. Zgonie z treścią Wymagań dotyczących standardu oraz cen rynkowych w ramach konkursu (rozdział 2.3) konkursu stawka 2000 zł obejmuje „koszt  personelu, sali, materiałów szkoleniowych, cateringu, egzaminu zewnętrznego".

Czy kryterium dostępu nr 8 można uznać za spełnione jeśli Beneficjent realizował projekt w obszarze aktywizacji zawodowej, ale nie z programu dawnego POKL tylko ze środków np. Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej?

Wnioskodawca może wykazać doświadczenie w realizacji projektów w obszarze aktywizacji zawodowej dofinansowanych z innych źródeł niż PO KL (np. MPiPS). Należy jednak pamiętać, że pojęcie realizacji projektów w ww. obszarze obejmuje m.in. koordynowanie i nadzór nad prawidłowym wdrażaniem projektu, przygotowywanie i składanie wniosków beneficjenta o płatność czy utrzymywanie kontaktów z Instytucją Organizującą Konkurs oraz uczestnikami projektu. Ponadto należy mieć na uwadze, że realizacja projektu nie polega na wykonaniu jednego z zadań merytorycznych (np. organizacji szkoleń na zlecenie Wnioskodawcy lub partnera).

Wskaźniki

Czy realizacja kursu opiekuna osób starszych zgodnie z wymaganiami MEN będzie mogła być wliczona we wskaźnik liczba osób bezrobotnych (łącznie z długotrwale bezrobotnymi), które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu

Obligatoryjny wskaźnik rezultatu bezpośredniego „Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu" służy do mierzenia ilości osób, które otrzymały wsparcie Europejskiego Funduszu Społecznego i uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu projektu. Kwalifikacje należy rozumieć jako formalny wynik oceny i walidacji, który uzyskuje się w sytuacji, kiedy właściwy organ uznaje, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się spełniające określone standardy.
W celu ustalenia, czy w przypadku planowanego kursu opiekuna osób starszych mamy do czynienia z nabyciem kwalifikacji należy wypełnić zamieszczoną na stronie internetowej www.wuplodz.praca.gov.pl w zakładce RPO wiadomości z dnia 28 kwietnia 2016 r. Listę sprawdzającą do weryfikacji, czy dany certyfikat/dokument można uznać za kwalifikację na potrzeby mierzenia wskaźników monitorowania EFS dotyczących uzyskiwania kwalifikacji.
 Przejdź na górę