1 stycznia 2021 r. weszły w życie nowe przepisy prawa zamówień publicznych i konieczne jest ich stosowanie do nowych postępowań wszczynanych w projektach współfinansowanych ze środków unijnych.

Do najważniejszych zmian należą:

I. Przepisy ogólne

1. Ustawa wprowadza próg, od którego mają zastosowanie przepisy Pzp, na poziomie 130 000 zł (dotychczas było to 30 000 EUR).

2. Przepisy nowej ustawy przed nowelizacją przewidywały w art. 2 ust. 2 objęcie obowiązkiem stosowania Pzp w pewnym zakresie również tzw. zamówień bagatelnych, o wartości pomiędzy 50 000 zł a 130 000 zł. Ostatnia nowelizacja z 27 listopada 2020 r., która weszła w życie razem z ustawą Pzp 1 stycznia 2021 r. usunęła ten przepis ustawy i zgodnie z obecnym brzmieniem ustawa nie będzie miała zastosowania dla zamówień poniżej 130 000 zł. Jak dotychczas, zamawiający udzielający zamówień z wykorzystaniem środków unijnych o wartości plasującej się w ww. przedziale stosują zasadę konkurencyjności określoną w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020.

3. Ustawa nie zawiera już regulacji, zgodnie z którą nie stosuje się jej do przyznawania dotacji ze środków publicznych, jeśli dotacje te są przyznawane na podstawie ustaw. Przepis uznano za zbędny z uwagi na to, że dotacje nie mieszczą się w definicji zamówienia (która została doprecyzowana) i są regulowane reżimem odrębnych przepisów.

II. Etap przygotowania postępowania

1. Wprowadzenie do ustawy zasady efektywności ekonomicznej, zgodnie z którą zamawiający udziela zamówienia w sposób zapewniający najlepszą relację jakości do ceny i efektów w stosunku do nakładów.

2. Zwiększenie roli planowania w zamówieniach publicznych, w tym obowiązek zapewnienia aktualności rocznych planów postępowań, obowiązek dokonania analizy potrzeb i wymagań przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości równej lub przekraczającej progi unijne.

III. Etap przeprowadzenia postępowania

1. Uproszczenie i uelastycznienie procedury dla zamówień poniżej progów  unijnych:
- tryb podstawowy – 3 warianty (tryb podstawowy bez negocjacji - analogiczny do przetargu nieograniczonego, tryb podstawowy z możliwością negocjacji, tryb podstawowy z obligatoryjnymi negocjacjami);
- partnerstwo innowacyjne;
- negocjacje bez ogłoszenia;
- zamówienie z wolnej ręki.
Zrezygnowano z trybu zapytania o cenę.

2. Dla zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne – odrębne tryby udzielania zamówień, zgodne z dyrektywą klasyczną nr 2014/24/UE (jak dotychczas): przetarg nieograniczony, przetarg ograniczony, negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny, partnerstwo innowacyjne, negocjacje bez ogłoszenia, zamówienie z wolnej ręki.

3. Zamówienia na usługi społeczne – postępowania będą prowadzone na zasadach właściwych dla zamówień klasycznych o wartości powyżej i poniżej progów UE:
- o wartości poniżej progów UE – jeśli wartość zamówienia na usługi społeczne nie przekracza 750 tys. EUR;
- o wartości równej lub przekraczającej progi UE – jeśli zamówienie na usługi społeczne ma wartość równą lub wyższą od 750 tys. EUR, z uwzględnieniem zmian określonych w art. 360 (brak konieczności stosowania niektórych przepisów).

IV. Etap zawarcia umowy

1. Zrównoważenie stron w umowach w sprawie zamówienia publicznego poprzez:
- dookreślenie zasad kształtowania umów,
- wprowadzenie katalogu klauzul abuzywnych,
- ograniczenie katalogu kar umownych oraz obowiązek wskazania w umowie łącznej maksymalnej wysokości kar umownych, których mogą dochodzić strony,
- nowe zasady waloryzacji wynagrodzenia.

2. Wprowadzenie obowiązku ewaluacji realizacji umowy w określonych sytuacjach, np. gdy na realizację zamówienia wydatkowano kwotę wyższą co najmniej o 10% od wartości ceny ofertowej.

3. Wprowadzenie obowiązku stosowania zaliczek lub częściowych płatności w umowach powyżej 12 miesięcy.

4. Wprowadzenie obowiązku publikacji ogłoszenia o wykonaniu umowy w BZP, zarówno w przypadku postępowań o wartości poniżej, jak i powyżej progów UE.

V. Zmiany w zakresie środków ochrony prawnej

1. Przywrócenie pełnych uprawnień do wnoszenia odwołań do KIO. Możliwość wniesienia odwołania, niezależnie od wartości zamówienia, na każdą czynność podjętą w postępowaniu o udzielenie zamówienia, w tym na projektowane postanowienia umowy, oraz każde zaniechanie, w tym zaniechanie przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia na podstawie ustawy, mimo że zamawiający był do tego zobowiązany.

2. Jeden wyspecjalizowany sąd zamówień publicznych rozpatrujący skargi od orzeczeń KIO – Sąd Okręgowy w Warszawie. Od wyroku sądu przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.

VI. Zmiany w zakresie systemu kontroli
wspólne przepisy ogólne dotyczące kontroli zamówień publicznych, do których stosowania zobowiązane będą również IZ PO, w tym: zasada współpracy organów kontroli i wymiany informacji o przeprowadzonych kontrolach wyrażona w art. 597, obowiązek sporządzenia kwestionariusza kontroli i określenia w nim zakresu kontrolowanych zagadnień i dokumentów do weryfikacji, obowiązek publikacji kwestionariusza, informacji o przeprowadzonych kontrolach i dokumentu kończącego kontrolę w BIP, przeprowadzanie kontroli na podstawie analizy ryzyka naruszenia prawa.

Użyteczne informacje, materiały i interpretacje w zakresie stosowania nowych przepisów, w tym odpowiedzi na pytania instytucji kontrolujących, są zawarte pod adresem: https://www.uzp.gov.pl/nowe-pzp.