Przedstawiamy stanowisko Ministerstwa Rozwoju w sprawie podlegania przez osoby bierne zawodowo niezarejestrowane w urzędzie pracy składkom na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz wypadkowe z tytułu świadczeń wypłacanych uczestnikom projektu, przewidujących realizację staży lub szkoleń.
Kwoty stypendiów szkoleniowych czy stażowych określone w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020 są kwotami brutto i od tych kwot należy odprowadzić należne podatki oraz składki na ubezpieczenia społeczne zgodnie z obowiązującymi przepisami. W przypadku wątpliwości, co do kwestii podatkowych czy zapisów dotyczących ubezpieczeń społecznych, wiążących interpretacji w danym zakresie udzielają wyłącznie organy państwowe, odpowiedzialne za daną kwestię, czyli np. Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Ministerstwo Finansów. Wszystkie dodatkowe składniki stypendiów, do których opłacenia na podstawie obowiązujących przepisów zobowiązany jest podmiot kierujący na staż, można uwzględnić w budżecie projektu i doliczyć do kwoty stypendium ustalonego w ww. Wytycznych.
Instytucja Koordynująca Umowę Partnerstwa w zakresie Europejskiego Funduszu Społecznego zwraca uwagę, że zgodnie z obowiązującym prawem wszystkie świadczenia wypłacane uczestnikom projektów finansowanych ze środków EFS, np. stypendia szkoleniowe czy stażowe jako pomoc, są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy z dnia ustawy z dnia 26 lpca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z póżn.zm.). Oznacza to, że tych kwot nie należy pomniejszać o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.
W nawiązaniu do pytania o obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz wypadkowe, to zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585) obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego, rentowego i wypadkowego objęte są osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inny podmiot niż powiatowy urząd pracy. Ponadto, art. 9 ust. 6a ustawy mówi, iż osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, tylko wówczas jeżeli nie mają innych tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych. W stosunku do osoby, która zachowa prawo do zasiłku dla bezrobotnych, w okresie skierowania na szkolenie lub staż przez inny niż powiatowy urząd pracy podmiot kierujący, zgodnie z art. 9 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązek ubezpieczeń społecznych istnieje jedynie z tytułu pobierania zasiłku. Osoba ta nie podlega jednak ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania stypendium.
W sytuacji gdy osoba nie pobiera zasiłku i nie ma innego tytułu do ubezpieczenia, osoba pobierająca stypendium stażowe czy szkoleniowe podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i płatnikiem składek za taką osobę zgodnie z art. 16 ust. 9a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest w całości projektodawca kierujący tą osobę na staż czy szkolenie.
W odniesieniu do pytania dotyczącego wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne uczestników projektów realizowanych ze środków EFS pragnę przekazać, iż zgodnie z art. 83 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przez płatnika, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki innych niż określone w ust. 2 tego artykułu, składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Zatem, z uwagi na fakt niepobierania zaliczek na podatek dochodowy od świadczeń wypłacanych uczestnikom projektów, istnieje podstawa do naliczenia składki zdrowotnej, przy czym sama składka zdrowotna będzie wynosiła 0 zł. Równocześnie płatnik powinien ująć składki w wysokości 0 zł w deklaracji DRA. Dzięki temu uczestnik szkolenia będzie osobą ubezpieczoną.
W odniesieniu do pytania o kwalifikowanie składek na ubezpieczenie chorobowe, w opinii IK UP zgodnie z art. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają tylko pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych i osoby odbywające służbę zastępczą. Osoby pobierające stypendium szkoleniowe czy stażowe zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach społecznych nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia chorobowego. Jeśli chodzi natomiast o składkę na Fundusz Pracy (FP) oraz Fundusz Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych (FGŚP) to kwestie te są uregulowane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w art. 104 i 104 a-c, w związku z tym podmiotem wiążącym do wydania interpretacji w tym zakresie jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W opinii IK UP składka na FGŚP nie powinny być odprowadzane w przypadku stażysty, gdyż osoba ta nie ma zawartego stosunku pracy z pracodawcą i nie jest pracownikiem. Natomiast w przypadku składki na FP, w sytuacji gdy stażysta uzyskuje stypendium w wysokości co najmniej równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, stanowiące podstawę do ustalenia składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, podlega również obowiązkowi uiszczenia składki na Fundusz Pracy.
